Cengiz Kartın

Tarihçi / Doç. Dr.

Bloğum

Yerli ve Yabancı Kaynakların Işığında Misak-ı Millî Süreci Üzerine

İngiliz Ulusal Arşivi dünya üzerindeki arşivler içerisinde dünyanın hemen hemen bütün bölgeleri hakkında ayrıntılı bilgilere sahip olan belki de en kapsamlı arşivdir. Ta biî ki buradaki bilgilerin kesin doğru olarak değerlendirilmesi bilimsel açıdan mahzurlu dur. Bu belgelerin mümkün olduğunca yerli belgelerle mukayesesinden çıkacak sonuçlar ise; bir bölgenin veya bir milletin tarihinin aydınlatılmasında son derece kıymetli bilgileri ihtiva edece

Aydınlan

KÜÇÜK DEVLET, BÜYÜK GÜÇ: VATİKAN

Dünyanın en küçük ama en güçlü devletlerinden biri olan Vatikan aynı zamanda dünyanın en esrarengiz devletidir. Vatikan’da hiçbir devletin yapamayacağı bir sistem ve yönetim anlayışı yürürlüktedir. Bürokrasisi 1000 kişiyi geçmemesine rağmen 1,3 milyar ile dünyanın en kalabalık dinsel topluluğu olan Katolikleri yöneten bu devletin tarihi cinayet, skandal ve entrikalarla doludur. Dünyanın önde gelen birçok şirketinin hissedarı olan, sayısız gayrime

Aydınlan

ÜÇ İNGİLİZ SEYYAHIN KALEMİNDEN ORTA VE DOĞU ANADOLU İZLENİMLERİ

İngilizlerin Türklerle ilk münasebetleri İngiliz tüccar William Harborne’un 1578’de İstanbul’a gelmesi ile başlamıştır. Sultan III. Murat ve Kraliçe Elizabeth arasında başlayan 1581 sonrasındaki yazışmalar 1583’de Harbone’un İngiltere’nin Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk elçi olarak atanması ile neticelenmiştir. 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi’ne (93 Harbi) değin ikili münasebetlerin temelini karşılıklı saygı ve iyi niyet teşkil etmiştir. Bu süre içerisi

Aydınlan

Türk-Ermeni İlişkilerinde Hoşgörü İklimi Çerçevesinde İhtida Hareketleri

Tebliğimde, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden temin edilen belgeler ve Kayseri şer’iye sicilleri ışığında, Türk-Ermeni ilişkilerini ihtida hareketleri çerçevesinde değerlendirmeye çalışacağım.

Aydınlan

THE CONVERSION MOVEMENTS AND THE CONCEPT OF TOLERANCE IN THE BILATERAL RELATIONS BETWEEN THE TURKS AND THE ARMENIANS

In the article the relationships between Turks and Armenians are evaluated inthe framework of the conversion movements by benefıting from documents from the Ottoman Archive and Kayseri judicial records.

Aydınlan

KAYSERI’DE EĞITIM (1840-1860)

Anadolu Selçukluları Dönemi’nde Sivas, Kayseri, Konya, Diyarbakır, Mardin gibi pek çok yerleşim biriminde medreselerin faaliyet yürüttüğü bilinmektedir. Konunun Kayseri özelinde değerlendirilmesi halinde Anadolu Selçuklu Dönemi’nde Kayseri’de Avgunlu, Hoca Hasan, Şifaiye, Gülük, Hunat, Seraceddin, Sahabiye, Hacı Kılıç ve Hatuniye medreselerinin faaliyet yürüttüğü anlaşılmaktadır . İlk defa Orhan Gazi tarafından inşa edilmiş olan İznik’te açılan O

Aydınlan

İNGİLİZ KONSOLOSLUK SİSTEMİ VE OSMANLI DEVLETİ (1825-1850)

İngiltere’nin Coğrafi Keşiflerle birlikte başlayan süreci, başta gemi yapımı olmak üzere teknik gelişmelerle desteklemek suretiyle uzak diyarların neye sahip olduğunun işlenmesi ile birlikte ülkesinin zenginleşmesini sağlamaya evirmesi, kendisini orta vadede adeta yenilmez bir güce dönüştürmüştür. Bu gücün temsilcileri hüviyetinde olan tüccarlar da, kendi aralarında çeşitli işbirliklerine girişmişlerdir. Bu işbirliklerinden en büyük, uzun ve kalı

Aydınlan

İNGİLİZ BİNBAŞI EDWARD WILLIAM CHARLES NOEL’İN İSTİHBARAT RAPORLARINDA HAKKÂRİ VE YÖRESİ

Hakkında çok az bir bilgiye sahip olunan Binbaşı Noel, 1886’da İngiltere’de dünyaya gelmiştir. Arşiv belgelerinde kendisinin eğitimi hakkında herhangi bir bilgiye rastlanılmayan Noel’in, Birinci Dünya Savaşı esnasında İran ve Irak’ta görevlendirildiği anlaşılmaktadır. Bu görevlendirmelerinde bir Kürt devleti kurulmasını sabit bir fikir olarak Londra’daki politika kuruculara kabul ettirmeye çalışan Noel; Hakkâri vilayetine de özel bir önem vermişt

Aydınlan

İngiliz Belgelerinde Diyarbakır Üzerine Bir Değerlendirme 1854-1923

Diyarbakır, tarih boyunca Anadolu coğrafyasını tamamlayan ve onun ayrılmaz bir parçası konumunda olmuştur. Bu bütünlük özellikle Osmanlı Devleti’nin Anadolu’ya hakim olması ile birlikte bir kader birliğine dönüşmüştür. Genelde Anadolu, özelde Diyarbakır’da Türkler, Kürtler, Ermeniler ve diğer toplumlar her ne kadar zaman zaman problemlerle karşılaşmışlarsa da genellikle dostane bir yaşam sürdürmüşlerdir.

Aydınlan

19.VE 20. YÜZYILDA İNGİLİZ SEYYAH VE GÖREVLİLERİN KONYA GÖZLEMLERİ

Dünyanın hemen hemen bütün bölgelerine ötekinin ne olduğu / neye sahip olduğu üzerinden inşa ettikleri bu sistemde İngilizler, Konya’ya da pek çok seyahat düzenlemişlerdir. Sadece seyahat de değil aynı zamanda Konya’da konsolosluk ve yardımcılığı da ihdas eden İngilizlerin bahse konu tarih aralığında Konya’nın siyaseti, ekonomisi ve coğrafyası ile yakından ilgilendikleri anlaşılmaktadır.

Aydınlan

İngiliz Ulusal Arşivi Kayıtlarında Mark Sykes’ın Ortadoğu İzlenimleri.

Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıcında Ortadoğu topraklarını hala büyük bir bölümünü elinde tutan Osmanlı Devleti’nin geleceğinin şekillendirilmesinde İngiltere, Fransa ile birlikte hareket etmiştir. Bu birliktelikte bir dönüm noktası olan ve tarihe Sykes-Picot anlaşması olarak geçen 16 Mayıs 1916’da Mark Sykes ve Francois Georges Picot arasında gizli olarak imza edilen anlaşmadan dünya kamuoyu 24 Kasım 1917’de Rusya’nın gizli anlaşmaları açıklad

Aydınlan

SULTAN II. ABDÜLHAMİD’DEN PARİS BARIŞ KONFERANSI’NA KÜRTLER

Sultan II. Abdülhamid’in 1909’da tahttan indirilmesi ve hemen akabinde yaşanan Trablusgarp, Balkan ve I. Dünya Savaşları ise Osmanlı Devleti’nin sonunun gelmesini beraberinde getirmiştir. Yaşanan tüm bu süreç içerisinde Kürtlerin büyük çoğunluğu devlete sadık kalmayı tercih etmişse de azınlıkta kalan küçük bir grup ise İtilaf Devletleri ile iş birliği içerisinde olmuştur. Yapılan bu tercihlerin belirlenmesinde özellikle Sultan II. Abdülhamid döne

Aydınlan

SİR MARK SYKES’IN ORTADOĞU İZLENİMLERİNE KISA BİR BAKIŞ

Çalışma, 19. yüzyılın Güneş Batmayan İmparatorluğu’nun bir temsilcisi olarak 20. yüzyılın ilk çeyreğinde bir Ortadoğu uzmanı olan Sir Mark Sykes’ın yürüttüğü faaliyetlere odaklanmıştır. Sykes, almış olduğu eğitime ilave olarak küçük yaşlarında Doğu’ya gerçekleştirdiği seyahatlerle Birinci Dünya Savaşı ile birlikte başlayacak sürecin önemli aktörleri arasında yer almıştır. Söz konusu süreç içerisinde Sykes’ın kimi fikirleri değişime uğramış kimi f

Aydınlan

Samuel Huntington, Medeniyetler Çatışması

Çalışma, Samuel Huntingtom’ın 1993 yılında kaleme aldığı Medeniyetler Çatışması başlıklı makaleyi ve bu makaleye tepkileri içeren bir eserdir. Eser iki ana bölümden müteşekkildir. Çalışmayı önemli kılan husus, 11 Eylül saldırısı ile birlikte başlayan sürecin tam da Huntington’ın kurguladığı bir dünyaya doğru yol alındığını kimi stratejistler tarafından dillendirmesinden gizlidir.

Aydınlan

İNGİLTERE’NİN VAN KONSOLOSU FREDERİCK RİCHARD MAUNSELL’İN (1828-1916) GÖZLEMLERİNDE OSMANLI NEHİRLERİ VE GÖLLERİ

Maunsell’in Osmanlı Devleti’nin sınırları içerisinde bulunan nehirler ve göllerle ilgili en önemli çalışması İngiliz arşivinde kayıtlı -henüz basılmamış olan- 606 sayfa ve Osmanlı-İran sınırı ve Basra Körfezi’nin kuzey kısmını içerir iki ekli haritadan mürekkep bir çalışmadır.

Aydınlan

İNGİLİZ ULUSAL ARŞİVİ VE 20. YÜZYIL BAŞLARINDA TÜRKİYE DOSYALARI ÜZERİNE BİR BAKIŞ (1918‐1920)

Sultan II. Abdülhamid’in saltanatının son yollarından İttihat ve Terakki Cemiyetine, Trablusgarp Savaşından Balkan savaşlarına, Birinci Dünya Savaşından Milli Mücadeleye kadar pek çok konu İngiliz arşiv belgelerinde oldukça ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bu konular ele alınırken Osmanlı Devleti’nde ve Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşayan önemli şahsiyetlerin kişilikleri, olaylara bakış açıları ve hangi güce daha yakın oldukları ile ilgili pek çok is

Aydınlan

İNGİLİZ ARŞİVLERİ VE F. R. MAUNSELL’IN ÇALIŞMALARI ÜZERİNDEN İNGİLTERE’NİN DOĞU POLİTİKASINA KISA BİR BAKIŞ

1861 tarihinde İngiltere’de dünyaya gelen F. R. Maunsell, Osmanlı topraklarında hem resmi hem de gayri resmi boyutta pek çok seyahat düzenlemiştir. Söz konusu bu bilgileri ise başta The National Archives (İngiliz Ulusal Arşivi) olmak üzere pek çok yerde kayıt altına almıştır. Kendisinin bir seyyah olmasının yanı sıra resmi olarak Anadolu’nun çeşitli yerlerinde yürüttüğü konsolos yardımcılığı ve konsolosluk görevi esnasında tutmuş olduğu kayıtlar

Aydınlan

İNGİLİZ ARŞİV BELGELERİNDE TAHRİFÂT: TÜRKİYE DOSYASI 1

İngiltere ulusal arşivi dünyanın en büyük arşivlerinden biridir. Bu arşivde milyonlarca belge araştırmacılara açılmıştır. Ancak bu hizmet sırasında arşivde görevli olan İngiliz yetkililer arşiv belgelerinin üzerlerinde ciddi tahrifât yapmışlardır. Bu tahrifât iki şekilde gerçekleşmiştir. Birincisi belgenin üzeri siyah bir boya ile tamamen kapatılmak şeklinde, ikincisi ise belgenin makas ile kesilmesi suretiyle.

Aydınlan

İNGİLİZ ARŞİV BELGELERİNDE 1922‐23 DÖNEMİNE AİT TÜRKİYE DOSYALARINDA TAHRİFAT ÖRNEKLERİ

Dünyanın en büyük arşivlerinden birine sahip olan İngiliz Ulusal Arşivi, İngiliz tarihinin 1099’dan günümüze gelinceye kadarki dönemde milyonlarca belgenin saklandığı büyük bir kompleks görünümündedir. Bu yapının içerisinde yüzlerce araştırmacı aynı anda araştırma yapma imkânına sahiptir. Yalnız bu durum İngiliz devletinin temsilcileri ko‐ numunda olan arşiv görevlilerince kimi zaman belirli nedenlerle kısıtlanmaktadır. Bu kısıtlama belgelerin te

Aydınlan

İNGİLİZ ARŞİV BELGELERİNİN IŞIĞINDA II. ABDÜLMAHİD’İN MİRASI (1920‐21)

Sultan II. Abdülhamid yaklaşık 33 yıllık saltanatı süresince Osmanlı Devletini ayakta tutabilmek için ciddi gayret sarf etmiştir. İmparatorluğun son günlerini yaşadığının far‐ kında olan Sultan II. Abdülhamid, batılı devletlerin Osmanlı Devleti üzerindeki emellerinin de son derece idrakinde olarak birden çok amaca matuf olmak üzere kişisel mülkler edinmiştir. Söz konusu bu mülklerin birçok çeşidi olmakla birlikte en göze çarpan emlakin Musul‐Kerk

Aydınlan

Hacılar Dokumacılar Küçük Sanat Kooperatifi Şirketi’nin Kuruluşu ve Dokumacılığın Hacılar’daki Yeri

Osmanlı Devletine katıldığı andan itibaren Karaman Eyaleti’ne tabi bir sancak merkezi olan Kayseri, ilk çağlardan itibaren çok önemli ticari bir merkez olma özelliğini günümüze karadar devam ettirmiştir. İdari olarak Selçuklulardan sonra bir müddet Eretna Beyliğine, sonra da Kadı Burhanettin Devleti’nin önemli bir merkezi olan Kayseri, XV. Yüzyılın başlarından itibaren Karamanoğullarının sınırı dahilinde yerini almış; ancak Osmanlı Devleti ile Ka

Aydınlan

Ermeni Komitelerinin Faaliyetleri Çerçevesinde Ermeni Milliyetçiliğinin Doğuşu

Batılı devletler Ermeni topluluğu içerisinde milli duyguları kullanarak onları devlete isyan ettirme gayreti içerisine girmişlerdir. Bu gayretler Ermeni milliyetçiliğini canlandırmak için birçok vasıta kullanmışlardır. Ermeni komiteleri bu vasıtalardan biri olmuştur.

Aydınlan

ÇÖLÜN KIZI GERTRUDE BELL

Tarih boyunca dünya hakimiyeti için savaşan güçlerin bu mücadelelerinde belirleyici olan unsur hiç kuşkusuz ki insanoğlunun donanımı ve bu donanımın siyasete yansıması olmuştur. 15. ve 16. yüzyıllarda bir dünya imparatorluğu ve hakimliğinden söz ettiğimiz Osmanlı Devleti’nin konumunda, 19. ve 20. yüzyıla gelindiğinde bu tablonun çok değiştiği anlaşılmaktadır. Bu değişimin pek çok nedeni olmakla birlikte yabancı devlet adamları ve görevlilerin Mem

Aydınlan

Born of Armenian Nationalism in The Frame of Armenian committees’ Activities

Western Governments were in effort of using national feelings in Armenian community to maket hem revolt against the state. They used lots of instruments in order to enliven Armenian nationalism with this effort. Armenian committees were one of these instruments.

Aydınlan

Binbaşı Noel’in Hava Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı Arşivlerindeki Gönderilerinde Kürt-Ermeni Münasebetleri

İngiltere, 19. ve 20. yüzyılın başlarında dün yanın süper gücü olarak Birinci Dünya Savaşı sonrasında Ortadoğu’yu şekillendiren ana güç merkezi olmuştur. İngiltere’nin bu güç merkezi oluşunda itici güç, bölgeye gönderilen ajanlar olmuştur. Bu ajanların Londra’ya ve bağlı oldukları Hindistan, Bağdat gibi merkezlere gönderilerini havi bilgiler genellikle İngiliz Kraliyet Hava Gücü Arşivi ve Dışişleri Bakanlığı Arşivindedir.

Aydınlan

BİNBAŞI NOEL’İN ANADOLU MİSYONU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Orta zamanlar ile günümüz şartlarının karşılaştırılması tarihin akışına ve insan doğasına aykırı bir durum teşkil eder. Bu nedenle günümüzden geçmişe doğru yapılan incelemelerde de tarihçilerin en hassas oldukları nokta anokranizme düşmemek olmuştur. Konunun Osmanlı Devleti özelinde değerlendirilmesi halinde dünyanın en güçlü imparatorluklarından biri olarak İngiltere ile münasebeti İngilizlerin teşebbüsü ile gerçekleşmiştir. Söz konusu bu teşebb

Aydınlan

Batılı Seyyahların Gözüyle Doğu

Seyahat, insanoğlunun “ben” ve “öteki” kavramlarını düşünce dünyasında oluşturmasıyla başlayan süreç içerisinde, “öteki” üzerinden kendisini tanımlama sürecini de beraberinde getirmiştir. Bu süreç: sadece seyyahın kendisi için ciddi bir kazanımı ve deneyimi olmamış, seyahatin yazıya geçirilmesi ile birlikte birçok insana da ulaşmıştır.

Aydınlan

İngiliz Belgelerinde Petrole Açılan Kapı: Sultan II. Abdülhamid’in Irak Emlakı

Sultan II. Abdülhamid’in taht cülusundan haline değin geçen süre Osmanlı Devleti’nin son devri için önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Bu nedenledir ki Sultan’ın hem şahsı hem de dönemiyle yapılan araştırmalar tarihin temel vasfı olan dün, bugün, yarın bağlamı çerçevesinde son derece önemli hizmetler görmektedir. Konunun sadece tarihçiler açısından değil eğitimciler, doktorlar, mühendisler ve diğer meslek sahipleri açısından da son

Aydınlan

Arap Bürosu’nun Gizli Raporları: Arap Bülteni

Bu çalışma, I. Dünya savaşı sırasında İngiliz istihbaratının yurtdışı (MI6) kollarından olan Arap Bürosu’nun gizli yayın organı olan Arap Bülteni üzerine bir İncelemedir. 1915’te ilan edilen Osmanlı cihadına karşı etkili bir mücadele yöntemine ihtiyaç duyan Londra, savaş süresince Orta Doğu’daki dengeleri elinde tutabilmek amacıyla Mısır Yüksek Komiserliğine bağlı İstihbarat Servisi’nin bir kolu olarak Arap Bürosu’nu kurdu.

Aydınlan

National Archives (İngiliz Arşivleri) Belgelerinde Kayseri

Anadolu coğrafyası, tarih boyunca pek çok medeniyete beşiklik etmiş konumdadır. Sümer, Hitit, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve nihayet Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne ev sahipliği yapan bu coğrafya, özellikle yayılmacı Batı dünyasının ilgi alanı içindedir. Biz ve öteki kavgasında ötekinin neye sahip olduğu bilgisini edinmek için yola çıkan seyyahların uğrak yeri olmuştur.

Aydınlan

Hovhannes Efendi

MS III. Yüzyılda Kayseri’den Yukarı Nahcivan bölgesine gelen ve Ermenilerin idarecisi olan Dırtad ile birlikte halkının Hıristiyanlığı kabul etmesini sağlayan Surp Kirikor, Ermenilerin Hıristiyanlığı benimsemelerinde en önemli dini liderdir.

Aydınlan

Eşkıyalık

Eşkıya kelimesi Arapçada “şaki” kelimesinin çoğulu olup bu dilde “bedbaht”, “talihsiz”, “günahkar”, ”asi” gibi anlamlara gelirken Türkçeye geçerken bir anlam kayması olmuş ve “yol kesen haydut”, “harami” anlamları daha ağır basan bir terim hüviyeti kazanmıştır.

Aydınlan

Cehri

Sanayi Devriminin lokomotifi sayılan tekstil sektöründe: parlak, göz alıcı, solmayan kumaş ve bezlerin imal edilmesinde ve boyanmasında aranan bir madde olarak kullanılan cehriyi…

Aydınlan

1872 Tarihli Emlak Kayıt Defterine Göre İncesu Kazası

Kayseri’nin yaklaşık 30 Km güneybatısında bulunan İncesu ilçesi Tekkedağ ve Sivridağ kütleleri arasında bulunan derin vadinin ortasında yer alır. Vadiyi oluşturan dereye izafeten İncesu adını alan ilçe, tarihi olarak İpekyolu güzergahında bulunması dolayısıyla ticari hayatın canlı olduğu, sosyal hayatında bundan geri kalmadığı bir görüntü arz eder.

Aydınlan

Osmanlı Son Döneminden Cumhuriyetin ilk Yıllarına İki İngiliz’in, Sykes ve Noel, Anıları

Osmanlı Devleti’nin son dönemi -her devletin yıkılış sürecinde olduğu gibi oldukça sancılı bir sürecin ifadesi olmuştur. Kimi padişah ve devlet adamlarının kişisel gayretleri ile kurtarılmaya çalışan Osmanlı Devleti’nin bu döneminde kolektif bir ortak payda yakalanamamış ve devlet, her geçen gün kan kaybetmeye devam etmiştir.

Aydınlan

19.VE 20. YÜZYILDA İNGİLİZ SEYYAH VE GÖREVLİLERİN KONYA GÖZLEMLERİ

Ben ve öteki üzerine kurulu mücadelenin tarihi olarak nitelendirilebilecek olan 19. ve 20. yüzyıllar dünyasında İngiltere’nin tam anlamı ile hakim bir konumu mevcuttu. Dünyanın hemen hemen bütün bölgelerine ötekinin ne olduğu / neye sahip olduğu üzerinden inşa ettikleri bu sistemde İngilizler, Konya’ya da pek çok seyahat düzenlemişlerdir. Sadece seyahat de değil aynı zamanda Konya’da konsolosluk ve yardımcılığı da ihdas eden İngilizlerin bahse ko

Aydınlan

1862 Tarihli Vergi Kayıt Defterine Göre Endürlük Köyü

Endürlük, Kayseri'nin Talas ilçesine bağlı olup Kayseri'ye 20 km uzaklıktadır. Köy halkının Talas Belediyesi'ne müracaatları neticesinde 7 Haziran 1991 yılında 11 nolu belediye meclis kararı ile mahalle haline dönüştürülen köyün ismi en eski kayıtlarda Andronik ya da Endronik şeklinde geçmektedir.

Aydınlan
Devam
Karanlığa bilgi ile ışık tut.